درباره عدالت فرهنگی

سخن دانشگاه        11

فصل اول 13

کلیات     13

مقدمه     15

فصل دوم 39

مبانی نظری و چهارچوب مفهومی       39

مقدمه     41

گفتار اول: عدالت  41

1. محل بحث از عدالت 43

عدالت و خدا؛ عدالت الهی  43

عدالت و فرد؛ عدالت فردی  44

1-1عدالت و اجتماع؛ عدالت اجتماعی              46

2. معنای عدالت اجتماعی در سیر اندیشه‌ها 50

2-1. نظریه‌های اندیشمندان غربی      53

2-1-1. پیش از رالز              53

2-1-1-1. فلاسفه یونان       53

2-1-1-1-1. افلاطون         53

2-1-1-1-1. ارسطو            54

2-1-1-2. فلاسفه میانی     55

2-1-1-2-1.‌هابز 55

2-1-1-2-2. هیوم              57

2-1-1-2-3. کانت            58

2-1-2. رالز          59

2-1-3. پس از رالز               62

2-1-3-1. نوزیک 62

2-1-3-2. ‌هابرماس           63

2-1-3-3. والزر  64

2-1-3-4. سندل 65

2-2. نظریه‌های اندیشمندان اسلامی  66

2-2-1. علامه طباطبایی      66

2-2-2. شهید مطهری         68

2-2-3. شهید صدر             69

3. معیار‌های عدالت 71

3-1. حقوق           71

3-2. نیاز               72

3-3. کار                72

3-4. خیر جمعی  73

3-5. توازن            73

3-6. برابری فرصت‌ها         74

4. پنج پرسش مهم در عدالت 75

گفتار دوم: فرهنگ  84

1. مشکلات تعریف فرهنگ 87

1-1. خلط فرهنگ عمومی و مفهوم فرهنگ         88

1-2. نقش تاریخ  در تعریف فرهنگ   88

1-3. فرهنگ و ارتباط با همه علوم       89

1-4. دربرگیری مفهوم فرهنگ              89

1-5. همه فهم بودن مفهوم کلی فرهنگ              90

1-6. ترکیبی بودن فرهنگ     90

1-7. جهتدار کردن تعریف فرهنگ   91

2. سیری در تعاریف فرهنگ 93

2-1. تعریف‌های توصیفی و تشریحی 93

2-2. تعریف‌های تاریخی    94

2-3. تعریف‌های هنجاری  95

2-4. تعریف‌های روانشناختی            96

2-5. تعریف‌های ساختاری/ ساختی  97

2-6. تعریف‌های تکوینی    98

3. تطورات فرهنگ در تفکر اندیشمندان اجتماعی- فرهنگی 100

3-1. مارکسیسم و فرهنگ     102

3-1-1. مارکسیست‌های فرهنگی        103

3-2. کارکردگرایی فرهنگی  108

3-3. تعاملگرایی فرهنگی   111

3-4. پدیدارشناسی فرهنگی 114

3-5. ساختارگرایی فرهنگی  116

3-6. پساساختارگرایی فرهنگی            120

3-7. پسا مدرنیسم فرهنگی 121

4. پنج پرسش اصلی در فهم فرهنگ 125

4-1. پرسش اول؛ ماهیت فرهنگ چیست؟        126

4-1-1. رویکرد‌ها راجع به ماهیت فرهنگ         127

4-1-1-1. باور و رفتار به عنوان ماهیت فرهنگ 127

4-1-1-2. مصنوعات بشر به عنوان ماهیت فرهنگ          128

4-1-1-3. ایدئولوژی به عنوان ماهیت فرهنگ  129

4-1-1-4. فرایند به عنوان ماهیت فرهنگ          129

4-1-1-5. قانون به عنوان ماهیت فرهنگ           130

4-1-1-6. ارزش به عنوان ماهیت فرهنگ          131

4-1-1-7. ماشین / دستگاه حل مسأله به عنوان ماهیت فرهنگ       131

4-1-1-8. سیستم به عنوان ماهیت فرهنگ        132

4-1-1-9. نظام معنایی و معرفت به عنوان ماهیت فرهنگ               133

4-1-2. روند شکلگیری فرهنگ        135

4-1-3. سه گانه انسان، طبیعیت و فرهنگ         136

4-2. پرسش دوم؛ عاملیت و ساختار در فرهنگ چگونه است؟        143

4-3. پرسش سوم؛ فرهنگ ذات دارد یا تماماً برساخته است؟          149

4-4. پرسش چهارم؛ خادمیت فرهنگ یا مخدومیت آن؟  151

4-5. پرسش پنجم؛ آیا فرهنگ قابل برنامه‌ریزی و کنترل‌پذیر است؟ 153

5. نسبیت فرهنگ 156

5. نسبت فرهنگ با سایر ساحت‌های حیات جمعی 160

5. لایه‌های فرهنگ؛ ابعاد و مؤلفه‌های فرهنگ 164

استنتاج   169

فصل سوم               175

چیستی و ابعاد عدالت فرهنگی            175

مقدمه     177

1. واکاوی وجوه رابطه عدالت با فرهنگ؛ امکان ساخت ترکیب «عدالت فرهنگی» 178

1. تصویر اقسام عدالت فرهنگی 185

2-1 عدالت توزیعی در فرهنگ!           186

2-2 عدالت فرایندی در فرهنگ؛ فرایندها در فرهنگ         192

2-3 عدالت کیفری یا ترمیمی‌ در فرهنگ؟!        196

2-4 عدالت فرهنگی پیشینی و پسینی 199

3. مفاهیم مرتبط با مفهوم عدالت فرهنگی 200

3-1. آزادی فرهنگی              201

3-2. حیات فرهنگی            204

3-3. امنیت فرهنگی             206

3-4. استقلال فرهنگی         209

3-5. نظم فرهنگی 211

3-6. توسعه فرهنگی            213

3-7. تکثرگرایی فرهنگی      214

4. تأملاتی معرفت شناختی در عدالت فرهنگی 217

4-1. مبدأ درک عدالت فرهنگی           217

4-2. عینی یا ذهنی بودن عدالت فرهنگی           220

4-3. روش دستیابی به معیارها درعدالت فرهنگی             221

4-4. وحدت گرایی و کثرت گرایی در معیار عدالت فرهنگی            224

4-5. غایت گرایی یا وظیفه گرایی در عدالت فرهنگی        228

5. تصویر معیارهای عدالت فرهنگی 229

5-1. حق فرهنگی 229

5-1-1. منشأ حق فرهنگی    231

5-1-2. استحقاق فرهنگی   233

5-1-3. حق فرهنگی و تکلیف فرهنگی             234

5-1-4. عدالت مقایسهای و غیر مقایسهای        239

5-2. نیاز فرهنگی 241

5-2-1. نیاز فرهنگی و نیاز اقتصادی  244

5-3. کار فرهنگی 247

5-4. خیر فرهنگی 248

5-5. برابری فرصت‌های فرهنگی        251

5-6. معیارهای ترکیبی         253

6. طبقهبندی جریان عدالت فرهنگی 256

6-1. سطوح فرهنگ              256

6-2. مراحل فرهنگ             262

6-3. بازیگران فرهنگ          267

6-3-1. افراد جامعه             267

6-3-2. دولت و حاکمیت  270

استنتاج   273

فصل چهارم           287

عدالت فرهنگی از منظر اسلام              287

1. هستیشناسی فرهنگ 294

1-1 فرهنگ دوجهانی            294

1-2 نظم فرهنگی  295

1-3 فرهنگ به مثابه سنت الهی            297

2. معرفتشناسی فرهنگ 298

2-1. فقر تشخیصی در شناخت فرهنگ              299

2-2. خیر فرهنگی 300

2-3. فرهنگ عینی 302

2-4. امکان استنتاجِ بایدِ فرهنگی        304

3. انسانشناسی فرهنگ 305

3-1. انسانِ فرهنگی؛ انسان الهی         306

3-2. غایت و کمال فرهنگی انسان      307

3-3. اختیار فرهنگی            308

3-4. اولویت خیر جمعی فرهنگی      311

3-5. نیاز فرهنگی 314

3-6. فقدان صفر فرهنگی    316

3-7. اصل تفاوت؛ تنوع فرهنگی         318

استنتاج   323

خاتمه     327

پیشنهادها               337

منابع فارسی           341

منابع انگلیسی:      363