انسان متعالی ؛ نقدی بر انسان‌شناسی نوح هراری

سخن دانشگاه 13

مقدمه 15

مدخل 16

گفتار اول: کلیات 17

1-1. دغدغه اصلی کتاب 17

2-1. روش تحقیق 21

3-1. نوآوری‌ها 21

4-1. پیشینه 22

5-1. اهمیت و ضرورت 26

6-1. سیر مباحث 27

گفتار دوم: مفاهیم 29

1-2. یووال نوح هراری 29

2-2. حکمت اسلامی 35

3-2. انسان‌شناسی 38

4 -2. فرگشت 43

5-2. انقلاب‌های سه‌گانه در تاریخ بشر 44

6-2. سعادت 45

7-2. هوش مصنوعی 47

فصل اول: پیدایش و تکامل انسان 49

گفتار اول: توضیح دیدگاه هراری درباره پیدایش و تکامل انسان 51

1-1. انسان تکامل‌نیافته 52

2-1. انسان تکامل‌یافته با سبک زندگی خوراک‌جویی 55

شروع انقلاب شناختی 56

زبان؛ پیامد انقلاب شناختی 57

تأثیرات انقلاب شناختی بر دیگران 60

3 -1. انسان تکامل‌یافته با سبک زندگی کشاورزی 64

شروع انقلاب کشاورزی 65

چرایی گرایش به زندگی کشاورزی 66

گفتار دوم: نقد و بررسی دیدگاه هراری درباره پیدایش و تکامل انسان 75

1-2. بررسی انسان از ابتدا تا بروز جهش تکاملی 75

اولین انسان‌ها 76

وقوع تکامل در انسان خردمند 81

توجیه فرگشت با جهش 96

جهش‌های تصادفی در فرگشت 99

همسانی زبان و شناخت 103

نقد روشی 113

2 -2- بررسی انسان در انقلاب کشاورزی 118

تبیینی معقول از گرایش به کشاورزی 119

نقد به «کشاورزی؛ تجملِ ضرورت‌یافته» 123

نقد به « کشاورزی؛ خاستگاه ادیان منفعت‌طلب» 125

حضرت آدم و زندگی کشاورزی 128

گفتار سوم: دیدگاه حکمت اسلامی درباره خلقت انسان 131

1-3. خلقت انسان در قرآن 131

حضرت آدم؛ ابتدای نسل انسانی 131

بُعد روحی و معنوی انسان 135

2 -3. انسان در فلسفه اسلامی 137

نفس انسانی 138

تجرد نفس انسانی 142

استدلال از طریق رویا و خواب 144

استدلال از طریق ادراک کلیات 146

استدلال از طریق بازشناسی و مقایسه صورت‌های ادراکی 147

استدلال از طریق تجربه نزدیک به مرگ 148

3-3. شبهات هراری درباره روح 151

عدم تأیید روح توسط زیست‌شناسی 152

وجود فرآیندهای فیزیکالیستی و الکتروشیمیایی در ادراک 153

تنزل ادراکات به الگوریتم 160

4-3. بررسی شبهات نفی روح 163

ناکارآمدی تبیین‌های فیزیکالیستی از ذهن 165

عدم تلازم هم‌زمانی با هم‌سانی 170

رابطه ذهن با نفس 172

5-3. اشاره‌ای به پیامدهای نفی روح 175

جمع‌بندی فصل 176

فصل دوم: اسطوره‌سازی و باور به امر غیرمحسوس 179

گفتار اول:چیستی و پیامد اسطوره‌ها در زندگی انسان 181

1-1. توضیح و تبیین دیدگاه هراری 181

مقصود از اسطوره‌ها 181

ماهیت بین‌الاذهانی اسطوره‌ها 184

کارکرد اسطوره‌ها 191

مخاطرات اسطوره‌ها 198

2-1. نقد و بررسی دیدگاه هراری 213

بررسی حقیقت سه‌گانه هستی 213

معنای صحیح امور بین‌الاذهانی 218

لوازم عدم تلازم «بین‌الاذهانی» با «خیالی بودن» 224

تأملی در معنای جنسیت 228

تأملی در معنای عدالت 240

گفتار دوم: بررسی رابطه انسان با دین به مثابه ماهیتی اسطورهای 251

1-2. تبیین و توضیح دیدگاه هراری 251

دین؛ مانع پیشرفت‌های علمی 252

ادیان توحیدی و ترویج بیشترین خشونت 255

برتری‌بخشی ادیان به انسان و تضییع حقوق حیوانات 259

الف) تبیین نظر هراری از جایگاه انسان در هستی 259

ب) تبیین هراری از خودبرتر پنداری انسان‌ها با استفاده از ادیان 261

ج) پیامدهای منفی خودبرتر پنداری انسان 265

بی‌رونقی ادیان الهی در دنیای مدرن 266

2-2. نقد و بررسی ادعاهای هراری 270

نقد مانع پیشرفت بودن ادیان 270

نقد ترویج خشونت توسط ادیان توحیدی 282

نقد جایگاه انسان در ادیان و پیامدهای آن 291

نقد بی‌رونقی ادیان 305

جمع‌بندی فصل 318

فصل سوم: سعادت و عاقبت انسان 321

گفتار اول: سعادت انسان 323

1-1. توضیح دیدگاه هراری درباره سعادت انسان 323

سعادت؛ پدیده‌ای کاملاً ذهنی 325

سعادت؛ پدیده‌ای بیوشیمیایی 328

2-1. نقد و بررسی دیدگاه هراری درباره سعادت 332

تلازم معنا و سعادت 332

عدم ارائه طریق 336

غفلت از تأثیر وقایع بیرونی 337

3-1. سعادت انسان از منظر دین و حکمت اسلامی 340

ماهیت خوشی‌های دنیا 340

رویکردهای مختلف در معنای سعادت 343

تعریف سعادت 344

سعادت حقیقی انسان 346

گفتار دوم: عاقبت انسان 352

1-2. توضیح دیدگاه هراری درباره عاقبت انسان 352

گسترش هوش مصنوعی و پیامدهای آن 354

مدیریت افکار و بحران آزادی 355

بی‌مصرفی بشر (بحران اشتغال) 363

ظهور ابرانسان 366

زندگی محدود (نفی معاد) 369

2 -2. تأملی در عاقبت انسان 372

روش بحث در آینده‌پژوهی 374

رویکردهای هراری در آینده‌پژوهی 376

ناسازگاری انکار هویت با مباحث بعدی 382

اثبات «خویشتن» و «منِ» مختار 383

عدم امکان تقلیل «من» به الگوریتم 386

مبالغه در تکنولوژی‌های امروز و فردا 390

جمع‌بندی فصل 392

منابع 397