سخن دانشگاه 11
مقدمه 13
فصل اول: کلیات و مفروضات نظری 17
- رقابت 19
1-1. رقابت سیاسی 20
2-1. فرهنگ رقابت 24
3-1. الگوهای رقابت سیاسی 29
4-1. رقابت سیاسی در جوامع در حال گذار 33
5-1. ویژگی های رقابت در جوامع در حال گذار 39
- دولت - ملت 41
1-2. دولتسازی 47
2-2. سیر تاریخی دولت ملت از وستفالی تا دوران معاصر 51
1-2-2. دوره ظهور: عصر دولتسازی مطلقه ... 52
2-2-2. دوره تثبیت: دولتسازی با تاکید بر ملت ... 53
3-2-2. دوره اشاعه: عصر استعمارگرایی... 56
4-2-2. حاکمیت واکنشی: تاکید بر دولت ملت سازی ... 62
5-2-2. تأکید بر بهنجار سازی دولت - ملت در جهان سوم ... 68
3-2. گونه های مختلف از الگوهای دولتسازی - ملت سازی 74
4-2. مؤلفه‌های دولتسازی 80
1-4-2. اشباع سرزمینی 83
2-4-2. همبستگی و یکپارچگی 91
3-4-2. ثبات سیاسی 99
5-2. دولتسازی در جوامع در حال گذار (خاورمیانه) 102
- طراحی مدل مفهومی تحقیق 107
فصل دوم: رقابت های قومی - مذهبی و مسأله دولت در عراق ... 113
مقدمه 115
- بافت جغرافیایی و جمعیتی عراق 116
- تأسیس کشور عراق و مسأله دولت 118
1-2. رقابتهای قومی- مذهبی و مساله دولت در نظام پادشاهی... 122
2-2. رقابتهای قومی– مذهبی و مساله دولت در جمهوری نافرجام ... 133
3-2. رقابتهای قومی- مذهبی و مساله دولت در دیکتاتوری اقتدارگرا ... 139
جمع بندی فصل دوم 147
فصل سوم: تأثیر رقابتهای قومی - مذهبی بر اشباع سرزمینی در عراق جدید 151
مقدمه 153
- مساله منازعات مرزی و دولت سازی در عراق 154
1-1. کردها و منازعات سرزمینی در عراق 157
2-1. پ.ک.ک و منازعات عملکردی در عراق 164
- رقابتهای قومی و مذهبی و قانون در عراق جدید 172
1-2. تأثیر رقابتهای قومی و مذهبی بر فرایند شکل گیری قانون اساسی 174
- تأثیر رقابت های قومی و مذهبی بر حاکمیت ملی در عراق جدید 181
1-3. چالش های حاکمیت ملی در سطح داخلی 183
1-1-3. چالش‌های ساختاری (فدرالیسم) حاکمیت ملی 185
2-3. تأثیر قدرت های خارجی بر حاکمیت ملی عراق 193
1-2-3. ترکیه و حاکمیت ملی عراق 201
2-2-3. آمریکا و حاکمیت ملی عراق 209
3-2-3. جمهوری اسلامی ایران و حاکمیت ملی عراق 219
جمع بندی فصل سوم 227
فصل چهارم: تأثیر رقابت های قومی – مذهبی بر ثبات سیاسی در عراق جدید 231
مقدمه 233
- گروه های قومی - مذهبی و بی‌ثباتی سیاسی در عراق 234
1-1. گروه های شبه نظامی سنی 240
1-1-1. انصار السنه 241
2-1-1. کتائب ثوره العشرین 242
3-1-1. جیش الاسلامی 242
4-1-1. ارتش مجاهدین 243
5-1-1. جیش رجال الطریقه النقشبندیه 244
6-1-1. المجلس العسکری لعشائر العراق 245
2-1. مهمترین گروههای شبه نظامی شیعی عراق 246
1-2-1. عصائب اهل حق 247
2-2-1. حزب الله عراق 247
3-2-1. سپاه بدر 248
3-1. گروه های شبه نظامی کرد 248
1-3-1. انصارالاسلام 248
- گروه های خصوصی علیه گروه های خصوصی 250
1-2. القاعده 2003 تا 2007م 251
2-2. جیش المهدی 258
3-2. پیشمرگه و مسأله کرکوک 264
- گروه های خصوصی علیه عمومی 270
1-3. داعش 270
- گروه های عمومی علیه خصوصی 283
1-4. حشد شعبی 283
جمع بندی فصل چهارم 295
فصل پنجم: تأثیر رقابت های قومی-مذهبی بر همبستگی ملی در عراق جدید 299
مقدمه 301
- دشواره هویت ملی در عراق 302
- معمای هویت ملی در عراق جدید 309
- هویت ملی جدید تحت لوای قانون اساسی 311
- مشارکت سیاسی و هویت ملی در عراق 315
1-4. هویت قومی و مذهبی و انتخابات پارلمانی 2005م 318
2-4. هویت قومی و مذهبی و انتخابات پارلمانی 2010م 320
3-4. هویت قومی و مذهبی و انتخابات پارلمانی 2014م 322
4-4. هویت قومی و مذهبی و انتخابات پارلمانی 2018م 325
- حقوق شهروندی در عراق جدید 331
1-5. عراق جدید و مسأله شهروندی 332
2-5. قانون‌اساسی عراق جدید و حقوق‌شهروندی 334
3-5. عراق جدید و بحران شهروندی 338
1-3-5. قربانیان و پناهندگان 338
2-3-5. وضعیت خدمت رسانی دولت به شهروندان 340
3-3-5. وضعیت خدمات عمومی در عراق 347
4-3-5. آزادی مدنی و حقوق سیاسی 349
جمع بندی فصل پنجم 354
فصل ششم: راهکارهای دولتسازی در عراق جدید 359
مقدمه 361
- راهکارهای معطوف به حل چالش‌های اشباع سرزمینی 366
1-1. راهکارهای معطوف به حل مسایل مرزی و سرزمینی 366
راهبرد الگوی وحدت ملی 366
راهکارهای متناسب با این راهبرد 366
راهبرد تقویت جریان گفتگو و مفاهمه 367
2-1. راهکارهای معطوف به تحقق حاکمیت ملی 370
راهبرد تقویت اعتماد بین گروههای سیاسی 370
ترویج این راهبرد که آینده عراق متعلق به خود عراقی‌هاست 370
راهبرد ایجاد دولت صالح، عادل و کارآمد: 371
3-1. راهکارهای معطوف به حل چالش‌های قانون 376
- راهکارهای معطوف به حل بی‌ثبات سیاسی 380
راهبرد دولت فراگیر و قدرتمند 381
راهبرد عراق مستقل بدون قدرت خارجی خود خوانده آمریکا 381
راهبرد همگرایی میان بازیگران تأثیرگذار برای رفع چالش‌های امنیتی 383
راهبرد توافق ملی و آشتی سیاسی 383
راهبرد ایجاد مکانیزم منطقه‌ای برای تحقق امنیت پایدار 384
راهبرد نهادسازی دموکراتیک 385
راهبرد ایجاد امنیت توسط مردم برای مردم 386
- راهکارهای معطوف به همبستگی و یکپارچگی ملی 389
1-3. راهکارهای معطوف به هویت ملی 389
راهبرد هویت ملی فراگیر براساس مدل وحدت در عین کثرت 390
2-3. راهکارهای گسترش حقوق شهروندی 398
جمع بندی فصل ششم 403
نتیجه‌گیری 405
پیشنهادات پژوهش 416
منابع 417
فهرست جداول و اشکال
جدول 1-1: فرهنگ حاکم بر جوامع سنتی و مدرن 36
جدول 2-1: ساختار جوامع سنتی و مدرن 37
جدول 3-1: کارگزاران در جوامع سنتی و مدرن 38
جدول شاخص‌های دولتسازی 83
نقشه تنوع قومیتی در عراق 118
جدول 1-2: وضعیت دولتسازی در عراق قبل از 2003م 149
جدول 1-3: واکنش بازیگران داخلی و خارجی به برگزاری همه پرسی ... 162
جدول نگرش مردم برخی کشورهای عربی از سیاست‌های ترکیه 208
جدول نگرش مردم برخی کشورهای عربی از سیاست‌های آمریکا 217
جدول تعداد کشته و مجروحین آمریکایی 218
جدول 1-4: آمار کشته‌های غیرنظامی ناشی از خشونت در عراق ... 239
نقشه 1-4: نقشه گروههای مسلح در عراق 246
جدول 2-4: برخی از عملیات های القاعده در عراق 257
جدول تاریخچه شکل گیری داعش 272
نقشه افراد تشکیل دهنده داعش 275
جدول 1-5: توزیع پست‌های دولتی براساس مذهب ... 308
جدول 2-5: آمار تلفات غیر نظامیان در عراق از 2003 تا 2019م 339
آمار تولید نفت در عراق 341
نرخ تورم سالانه عراق 2003 ـ 2019م 343
سرانه‌ی تولید ناخالص داخلی عراق 343
نمودار وضعیت نرخ بیکاری در عراق 344
جدول 3-5: وضعیت آزادی مدنی و حقوق سیاسی در عراق ... 350