بررسی انتقادی حقیقت عقل و دلالت های معرفتی آن از منظر ابن عربی

سخن دانشگاه           14

مقدمه       15

شخصیت‌شناسی ابن عربی       18

فصل اول: مبانی بحث از حقیقت عقل و دلالت‌های معرفتی آن از منظر ابن ‌عربی 23

1- تعریف و حقیقت علم           24

1-1. علم و معرفت  26

1-2. علم و شعور    27

1-3. علم و فهم        27

1-4. نقد تعریف رایج علم       27

1-5. حقیقت علم از نگاه ابن عربی         29

1-6. ویژگی‌های علم               32

خلاصه    35

2. 2. انواع و اقسام و مراتب علم 36

2-1. علم حضوری و علم حصولی         36

2-2. علم ضروری و نظری    38

2-3. تصور / تصدیق              46

2-4. علم حسی/ علم عقلی       49

2-5. علوم عقلی/ علوم ذوقی / علوم اسرار            50

2-6. معرفت عادی/ معرفت غیر عادی   54

2-7. علم وهبی/ علم کسبی      55

2-8. علم ذاتی/ علم کسبی/ علم موهوب   56

2-9. علم مفرد/ علم ترکیب/ علم مرکب   57

خلاصه    61

3. 3. ملاک کلی اعتبار علم 63

3-1. واقع‌نمایی علم حضوری  64

3-2. واقع‌نمایی علم حصولی   65

3-3. واقع‌نمایی علم از دیدگاه ابن ‌عربی  68

3-4. ادراکات حسی از دیدگاه ابن ‌عربی 73

3-5. نقد سوفسطائیه 74

3-6. تعریف صدق   76

3-7. احراز و اثبات صدق گزاره‌های نظری           77

3-8. احراز واقع نمایی و صدق ادراکات در عرفان               81

ملاحظات 85

خلاصه    95

فصل دوم: حقیقت عقل و جایگاه آن  از دیدگاه ابن ‌عربی        99

1- حقیقت وجودشناختی و معرفت‌شناختی عقل        100

1-1. معنای لغوی و اصطلاحی عقل       100

1-2. ویژگی‌های عقل              103

1-3.کیفیت پیدایش عقل           105

1-4. عقل و نفس انسانی         109

1-5. عقل و اکتساب معرفت    112

1-6. جنبه‌های متعدد عقل        117

حاصل سخن            126

2ـ انواع و مراتب عقل            129

2-1. عقل نظری و عقل عملی 129

2-2. عقل سلیم و عقل غیر سلیم             129

3-2. عقل قابل و عقل ناظر     133

خلاصه کلام            135

3ـ کارکردهای عقل  136

3-1. ادراک و فهم   136

3-2. تجرید و تعمیم  140

3-2-1. سیر صعودی و نزولی ادراک    143

3-2-2. حقیقت معانی و جایگاه آن نزد ابن عربی    147

3-2-3. انواع معانی 152

3-2-4. طلسم خیال در تجرید معانی       154

3-2-5. نظریه تذکر در ادراک معانی     156

3-3. تقسیم یا تجزیه و تحلیل و ترکیب    158

3-3-1.ترکیب معانی و مقدمات بخشی از علم توالد و نکاح    159

3-4. حکم کردن      164

3-4-1.کارکرد حکم در وهم    167

3-4-2.عارفان و قواعد منطق  168

3-5. مقایسه یا سنجش و ارزیابی            170

3-6.کشف و شهود  172

3-7. منع و زجر نفس از شهوات           173

حاصل سخن            175

4- منشأ و روش تعقل              178

4-1. حقیقت تعقل در فلسفه     178

4-2. تعقل نزد ابن ‌عربی         179

4-3. فرایند تعقل      181

4-4. موطن تلطیف و تکثیف    182

4-5. عامل تلطیف و تکثیف     185

4-6. حقیقت تلطیف و تکثیف   189

4-7. تلطیف و تکثیف انواع معانی          192

4-8. مفیض صور علمی         195

4-8-1. افاضه علوم توسط نفوس فلکی   198

4-8-2. تعقل بر اساس تجلی حق            202

4-8-3.تعقل بالحق و از منظر حق          212

خلاصه کلام            215

5- نسبت عقل با دیگر منابع شناخت        219

5-1.کیفیت پیدایش نفس انسانی               219

5-2. فصل ممیز انسان از سایر موجودات              220

5-3. تدبیر بدن از ویژگی‌های ذاتی نفس  221

5-4. قوای نفس       223

5-5. از سنخ نور بودن قوای حسی         225

5-6. مظهر اسم وهاب بودن قوای حسی 226

5-7. رابطه عقل با حواس       227

5-8. حقیقت قوه خیال              229

5-8-1. خیال متصل و خیال منفصل        230

5-8-2. رابطه عقل و خیال     233

5-8-3. اطلاقات مختلف خیال نزد ابن عربی          234

مقصود از صور موجود در خیال            236

5-9. حقیقت و کارکرد  وهم    241

5-9-1. رابطه عقل و وهم       242

5-9-2. تعذر دستیابی به معانی معقول    243

5-9-3. احکام وهم   244

5-9-4 تعارض احکام عقل با احکام وهم 246

5-10. حقیقت قوه فکر            247

5-10-1. رابطه عقل با قوه فکر             248

5-11. رابطه عقل و قلب        253

ملاحظات 257

خلاصه کلام            260

فصل سوم: ارزش و اعتبار عقل  از دیدگاه ابن عربی            265

1- توانایی عقل در شناخت      266

2- قلمرو عقل          274

2-1. قلمرو عقل در خداشناسی               276

2-1-1. اثبات وحدت شخصیه وجود       278

2-1-2. ادراک عقل نسبت به احدیت ذات               281

2-1-3. ادراک عقل نسبت به مرتبه الوهیت و صفات آن        282

2-1-4. علم اجمالی به ذات حق              286

پاسخ به یک شبهه    287

2-1-5. ادراک عقل نسبت به عینیت صفات با ذات 289

2-1-6. ادراک عقل نسبت به اشتراک معنوی صفات حق و خلق           290

2-2. ادراک عقل نسبت به امکان رسالت و بعثت انبیا            291

2-3. قلمرو عقل در شناخت عالم            292

2-4. قلمرو عقل در اخلاقیات  298

2-5. قلمرو عقل در حکمت سیاسی         299

خلاصه کلام            301

3- محدودیت‌ها و موانع عقل در شناخت  304

3-1. محدودیت عقل از جهت کسب حقایق و معارف              308

3-1-1. محدویت عقل در شناخت ذات حق تعالی    308

علت محدویت عقل در ادراک ذات          313

1. 1. عدم مناسبت بین ذات خالق و مخلوق 313

ملاحظات 319

2. 2. مجمع اضداد بودن خداوند 320

ملاحظات 322

3-1-2. محدودیت عقل در شناخت صفات حق تعالی              324

3-1-3. محدودیت عقل در شناخت صفت ذاتی حق  324

3-1-4. محدویت عقل در شناخت صفات تشبیهی     326

ملاحظات 336

3-1-5. محدویت عقل در شناخت کیفیت ارتباط صفات با ذات حق         339

ملاحظات 355

3-2. محدودیت عقل در شناخت حقیقت نفس و سیر و احوالات آن پس از مرگ     358

3-3. محدودیت عقل در شناخت عوالم     360

3-3-1. محدودیت عقل در شناخت عالم مثال و آخرت            362

ملاحظات 372

3-4. محدویت عقل در شناخت احکام الهی             376

3-5. آسیب‌شناسی روشی عقل در حوزه شناخت     378

ملاحظات 387

خلاصه کلام            395

4- طور وراء عقل   400

4-1. معنای طور وراء عقل    400

4-2. طور وراء عقل به لحاظ روش       405

4-3. راه دست‌یابی به طور وراء عقل     409

4-4. تفاوت عقل با قلب           410

4-5. انواع پذیرش عقل           413

4-6. انواع علوم ورای طور عقل           414

4-7. عنصر اساسی در علوم فوق طور عقل          418

ملاحظات 420

خلاصه سخن           422

خاتمه (نتیجه پژوهش)             423

منابع و مآخذ            433

کتاب‌ها     433

مقالات     436

نمایه         438