«مخاطره» که در ادبیات علوم اجتماعی مترادف با واژه «ریسک» به کار میرود، از تهدیداتی حکایت میکند که در نتیجه تصمیمات انسانی به خصوص پس از مدرنیته، ایجاد شدهاند. در این کتاب ابتدا ریشههای معرفتی و غیرمعرفتی مفهوم مخاطره در نظریه بک مورد واکاوی قرار گرفته و در گام بعدی «مخاطره» به عنوان یک مسأله اجتماعی از منظر نظام حکمت صدرایی، مورد بررسی قرار گرفتهاست. مفهوم مخاطره هنگامی که در نظام حکمت صدرایی طرح میگردد، از نظر چگونگی پیدایش و از حیث مصداق، گسترهای وسیعتر و عمیقتر از آنچه در نظریه بک طرح گردیده است را شامل میشود و تنها به عوارض جانبی مدرنیته ختم نخواهد شد. از دیدگاه صدرایی نظام هستی نظام احسن و دارای حیات و شعور است و تمامی عالم در حرکت رو به کمال خود بوده و نیز انسان را در مسیر کمال هدایت میسازد، مخاطره در نظام فکری صدرا پیامدهای ناشی از عدم هماهنگی با نظام هستی و تصرفات برپایه آن و پاسخ هستی به غفلت انسان از حقیقت معنا مییابد. لذا آنچه تحت عنوان مخاطرات در نظریه بک بیان شده است بخشی از مخاطرات هستند و اتخاذ رویکرد جهانوطنی راه برون رفت از این مشکل نخواهد بود.
فهرست مطالب
سخن دانشگاه 9
مقدمه 11
فصل اول: مروری بر ادبیات نظری مفهوم «مخاطره» 19
1- مفهوم شناسی مخاطره 21
2- مخاطره در نظریات کلاسیک 22
3- مخاطره در نظریات معاصر 23
4- انواع نظریات اجتماعی ریسک 24
4-1- روان شناسی ادراکی ریسک 24
4-2- نظریه اجتماعی سبز (واقعگرایی زیست محیطی) 25
4-3- اکومارکسیسم 26
4-6- نظریۀ حکومت-کردار 29
فصل دوم: مفهوم مخاطره در نظریه اولریش بک 33
مقدمه 35
1- معرفی اولریش بک 37
1-1- اولریش بک در ایران 40
2- نظریه 42
2-1- مخاطره 43
2-1-2- مخاطرات بدون مرز 56
2-2- مدرنیزاسیون بازاندیشانه 73
2-3- فردی سازی 84
2-4- جهان وطنی 101
جمع بندی 115
فصل سوم: روش شناسی مفهوم مخاطره 119
مقدمه 121
1- زمینه وجودی غیر معرفتی مفهوم مخاطره در نظریات بک 122
1-1- فاجعه چرنوویل 123
1-2- حادثه 11 سپتامبر 124
1-3- شکلگیری اتحادیه اروپا 128
2- زمینه وجودی معرفتی 129
2-1- کانت 133
2-1-1- انحراف از واقعیت و مدرنیته بازاندیشانه 133
2-1-2- حق مهماننوازی در آراء کانت و حل ... 134
2-2- از فردگرایی دورکیم تا فردی سازی اولریش بک 138
2-3- وبر 143
2-4- مارکس 146
2-4-1- «فردی سازی» و «مخاطره» در اندیشه مارکس و بک 146
2-5- جامعه در مخاطره جهانی به مثابه یک نظریه انتقادی 150
2-6- خطرات تکنولوژی هایدگر و مخاطرات بک 155
2-7- «مخاطره» در اندیشه جامعهشناسان ریسک 159
7-2-1- لومان 162
2-7-2- گیدنز 170
2-7-3- مری داگلاس 182
3- مبانی هستی شناسی 185
3-1- هستی بازاندیشانه 186
3-2- هستیشناسی واقعگرایانه 191
3-2- عاملیت و ساختار 201
4- مبانی معرفت شناسی 208
4-1- دانش بازاندیشانه و نقش آن در مخاطرات 209
4-2- آگاهی و ادراک مخاطره 211
4-3- نقش متخصصان در ادراک مخاطره 213
4-4- ادراک مخاطرات با استفاده از علائم 216
4-5- سهم ناآگاهی در تولید مخاطرات 217
5- مبانی انسان شناسی 219
جمعبندی 220
فصل چهارم: الگوی تبیین مفهوم «مخاطره» از منظر حکمت صدرایی 225
مقدمه 227
1- اصول حکمت صدرایی در ارتباط با شرح مفهوم «مخاطره» 228
1-1- اصالت و تشکیک وجود 228
1-2- صیرورة الانسان عالما عقلیاً مضاهیاً للعالم العینی 231
1-3- حیات هستی 232
1-4- نظام احسن خلقت 233
2- مخاطره و انحراف از واقعیت 234
3- هستی هماهنگ کننده و هماهنگ شونده 239
3-1- ناهماهنگی با هستی در عالم طبیعت 240
3-1-1- معنا و انواع تصرف انسان در طبیعت 241
3-2- مخاطرات غیر زیستمحیطی 242
4- ناهماهنکی با نظام هستی و ایجاد مخاطرات 244
4-1- سنتهای الهی و تبیین مخاطرات 246
5- جامعه مخاطرهآمیز در نظام صدرایی 253
6- تطورات مخاطرات در دورههای تاریخی 254
7- مخاطره و پاسخ هستی به مواجهات انسان 258
8- سطوح مختلف اختفای هستی از انسان 264
جمعبندی Error! Bookmark not defined.
فصل پنجم: نقد نظریه اولریش بک از منظر حکمت صدرایی 271
مقدمه 273
1- تقلیل گستره مخاطره 274
2- تقلیل منشأ ایجاد مخاطرات به مدرنیته 277
3- ناآگاهی و ناتمامی مخاطرات 278
4- نقد روش جهان وطنی به مثابه راه حل مخاطرات 281
5- نقش نخبگان در حل مسئله مخاطره 283
6- نقش نظامهای قدرت در مخاطرات 285
فصل ششم: نتیجهگیری 289
منابع 297