ما و علوم انسانی-۲

فهرست مطالب

پیش‌گفتار

پیام حضرت آیتالله جوادی‌آملی به دومین دوره طرح ملی گفتمان...

تمایز علوم به موضوع آنها

معیار اسلامیبودن علوم انسانی

دو راه شناخت در علوم انسانی اسلامی

توحیدیبودن علوم انسانی اسلامی

گفتگو و پرسشمندی، شرط حرکت علمی / علی لاریجانی

نقش تمدنهای شرقی و اسلامی در پیشرفت علم

افول علمی جهان اسلام

تعارض نداشتن جریان علم با دین

انتظار معقول از علوم انسانی اسلامی

تأثیر فرهنگهای بومی بر تولید علم

ضرورت آغاز حرکت علمی از متن علوم انسانی موجود

ضرورت تحول در علوم انسانی / دکتر غلامعلی حداد عادل

استقلال، اولین شعار انقلاب اسلامی

چگونگی تأسیس دانشگاه در ایران

ارتباط علوم انسانی با فرهنگها و تمدنهای مختلف

تحول در علوم انسانی، اهتمامی تمدنساز

بخش

فصل اول: مبانی نظری غرب مدرن / شهریار زرشناس

منظرهای نگرش به تاریخ

اهمیت شناخت غرب مدرن

وقت دینی

وقت شرقی

وقت غربی و شروع تاریخ غرب

واژه نیستانگاری

غرب باستان

غرب قرون وسطی

غرب مدرن

رنسانس

تکوین بنیانهای غرب مدرن

روشنگری

تکمیل روشنگری

بحران انحطاطی

ویژگیهای مدرنیته

اومانیسم

سوبژکتیویسم

راسیونالیسم

ساینتیسم

ویژگیهای علوم ماقبل مدرن

فصل دوم: ماهیت علوم انسانی مدرن / سید حمید طالبزاده

عقل، آزادی و کنه امور

عقل، قانون و ضرورت

عقل، آزادی و ضرورت در وجه ثبوتی

عقل در دوران مدرن

ظهور عقل جدید در علوم جدید

علوم انسانی، حاصل خودآگاهی انسان مدرن

تحول در علوم انسانی

فصل سوم: تحلیل جامعهشناختی و انتقادی ماهیت... / حسین کچویان

تمایز رویکردهای جامعهشناختی و رویکردهای معرفتشناسانه

تغییر همزمان در جهان اجتماعی و جهان علم

ظهور انسان جدید

بورژوازی و تضعیف ساختار عالم مسیحی در دوره نوزایی

شکلگیری منطق و نظم جدید در جهان مدرن

منطق سرمایهداری

منطق نتیجهبخشی دنیایی

مقایسه منطق جهان جدید با جهان ماقبل مدرن

تغییر در طبقهبندی و ساختار علوم

ریشههای علوم انسانی مدرن در اندیشه ماکیاولی

فصل چهارم: بررسی انتقادی علم مدرن از منظر... / سعید زیبا کلام

زمینههای ظهور فلسفه علم و مطالعات علمشناختی

مسئله روششناسی

مسئله تفکیک علم از غیرعلم

تضعیف رؤیای نجاتبخشی علم

استقراگرایی

حلقه وین و پوزیتیویسم

تأملی بر اثباتپذیری معرفت علمی

ابطالگرایی

گرانباری گزارههای مشاهدتی از نظریه

آزمون نظریه از نظر پاپر

بخش

فصل اول: جریانشناسی فکری با رویکرد تمدنی / محمدتقی سبحانی

اهمیت و کارکردهای جریانشناسی

کارکرد اول

کارکرد دوم

کارکرد سوم

سابقه تاریخی و آسیبشناسی علم کلام

فقدان متدلوژی و روششناسی مناسب

جداشدن مباحث نظری از واقعیت

فقدان هماهنگی میان دانشهای وارداتی به جهان اسلام...

خاستگاه پیدایش جریانهای فکری-اجتماعی معاصر

شریعتگرایی اسلامی

تجددگرایی اسلامی

تمدنگرایی اسلامی و مؤلفههای اصلی آن

به رسمیتشناختن واقعیت عینی روزگار معاصر

اجتهاد و نوآوری در میراث گذشته، با حفظ اصول آن

به رسمیتشناختن توأمان متدولوژیهای جدید معرفتی...

عدم اکتفا به مطالعات نظری محض و آزمودن ایدهها در صحنه عمل

نگاه آیندهنگر

نکته آخر

فصل دوم: فلسفه تاریخ، انقلاب اسلامی... / سید محمدمهدی میرباقری

چهار رویکرد در مواجهه دنیای اسلام با تمدن غرب

رویکرد غربپذیری

رویکرد غربگزینی

رویکرد غربگریزی

رویکرد استحاله غرب

فلسفه تاریخ

موضوع فلسفه تاریخ اسلامی

ضرورت فلسفه تاریخ

ابتنای فلسفه تاریخ اسلامی بر عقاید بنیادین اسلام

دو دستگاه بر محور خلفای الهی و شیاطین

آزادی انسان در پذیرش و عدم پذیرش توحید و ولایت الهی

حرکت تاریخ به سمت خلوص و تمایز دو جریان حق و باطل

درگیری جبهه نور و ظلمت در ادوار تاریخ

انقلاب اسلامی، مرحلهای جدید از درگیری جبهه حق و باطل...

علم دینی و انقلاب اسلامی

فصل سوم: جایگاه دین در عرصه سیاست و اجتماع / احمد واعظی

عقلانیت سکولار، سنگبنای مدنیت غربی

بازتولید عقلانیت سکولار در جوامع اسلامی

معنای حضور دین در عرصه اجتماع

عقلانیت دینی و مؤلفههای آن

مؤلفه اول: واجدبودن وجه اجتماعی و سیاسی

مؤلفه دوم: به رسمیتشناختن دیگر منابع معرفتی

مؤلفه سوم: پویایی فقه

مؤلفه چهارم: رویکرد حکومتی به فقه

مؤلفه پنجم: توجه به علوم انسانی اسلامی در کنار فقه

مؤلفه ششم: حل تعارضات عقل و وحی

فصل چهارم: امکان علم دینی / مهدی گلشنی

همراهی علم و دین تا پیش از علم مدرن

آغاز جدایی علم از دین

تضعیف جایگاه علم از نیمه دوم قرن بیستم و فراهمشدن زمینه طرح...

مسئله علم و اخلاق

هدف از علمآموزی

چندپارهشدن طبیعت

تعارضات علم جدید با دین

نقش مفروضات و اصول متافیزیکی در علم

ناتوانی علم از پاسخ به بسیاری سؤالات

اهمیت دین در جهتگیری و کاربرد علم

علم دینی یا عالمان دینی؟

نتیجهگیری

فصل پنجم: نقد امکان تأسیس علم دینی / بیژن عبدالکریمی

انگیزههای طرح علوم انسانی اسلامی

مواجهه با جهان مدرن و فروپاشی عالم سنت

تثبیت قدرت سیاسی

شرقشناسی و غربشناسی وارونه

علم دینی و نسبت الاهیات با علوم انسانی

مفهوم الاهیات

مفهوم علوم انسانی

نسبت میان الاهیات و علوم انسانی

نسبت میان دین و علمالنفس

نسبت میان دین و علوم انسانی تجربی جدید

نسبت میان تئولوژی و علمالنفس

نسبت میان تئولوژی و علوم انسانی تجربی جدید

جمعبندی

فصل ششم: چیستی علم دینی / حمید پارسانیا

تعریف دین

تعریف علم

علمِ به دین

علم دینی

چگونگی اتصاف علم به دینی و غیردینی

دینیبودن علم به اعتبار متافیزیک

دینیبودن علم به اعتبار موضوع

دینی بودن به اعتبار روش

دینیبودن به اعتبار تجویز

دینیبودن به اعتبار عالم

دینیبودن به اعتبار فرهنگ و تمدن

فصل هفتم: جایگاه علوم انسانی در شکلگیری... مسعود درخشان

الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و نظامسازی در سطح کلان

هدفمندی الگوها

رابطه میان اقتصاد اسلامی، الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و...

لزوم شناخت قوانین تغییر و حرکت برای طراحی الگوی ...

شناخت علمی و نقش ارزشها در آن

لزوم فهم پدیدههای انسانی در فرایند تاریخی و در یک نظام کلان

راهبردیبودن و آیندهنگربودن الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت

ملاحظات پایانی

فصل هشتم: نسبت حوزه و دانشگاه در تمدنسازی... / علیرضا اعرافی

ساحتهای تعامل حوزه و دانشگاه

ساحت اخلاقی ـ رفتاری

ساحت همکاری و هماندیشی در مدیریت کشور

ساحت معرفتی و دانشی

دین تمدنی

سابقه تمدنی دین اسلام

اجتهاد تمدنساز

اجتهاد در فقه

اجتهاد در فقه اکبر

اجتهاد تمدنساز

مراحل اجتهاد تمدنساز

اجتهاد تکگزارهای

اجتهاد منظومهای

نظامسازی

امتدادبخشی در حوزه معرفت و دانش

امتدادبخشی در لایه فناوری

امتدادبخشی در حوزه نرم زندگی

جمعبندی

نمایه آیات

نمایه اعلام و اصطلاحات